70 lat temu, 9 września 1944 r. został podpisany dokument, który zmienił losy półtorej miliona Ukraińców i Polaków i zmusił ich do opuszczenia na zawsze swoich domów. Z cudzej woli musieli oni rozpoczynać nowe życie. Dokument ten znany jest jako: "Umowa między Rządem Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej i Polskim Komitetem Wyzwolenia Narodowego o ewakuacji ludności ukraińskiej z Polski i obywateli polskich z terytorium ZSRR." Sygnatariuszami dokumentu byli słudzy Stalina, którzy nie byli przedstawicielami ani Ukraińców, ani Polaków. Wręcz przeciwnie - byli elementem totalitarnego, komunistycznego systemu, który dołożył wiele sił i starań, aby dawny polsko-ukraiński konflikt przekształcić we wzajemną rzeź. Komunistom udało się to zrobić  - wzajemny konflikt osłabił oba nasze narody i pomógł w umocnieniu na ziemiach ukraińskich i polskich władztwo Kremla.

Oszustwem okazała się ustanowiona w Umowie gwarancja dobrowolności przesiedlenia: z inicjatywy Moskwy do wysiedlenia Ukraińców z ich etnicznych ziem, które stały się częścią powojennej Polski, w 1945 roku, marionetkowy komunistyczny rząd zaangażował odziały wojska. Żołnierze Wojska Polskiego, starając się przyspieszyć deportację, zastraszali, znęcali się nad Ukraińcami, mordowali cywilów.

Ogólnie rzecz biorąc, w ramach realizacji Umowy do lata 1946 roku, z Ukrainy wysiedlono prawie osiemset tysięcy Polaków, z Polski - prawie pół miliona Ukraińców. Ostatnim aktem tej tragedii była zorganizowana przez polski komunistyczny rząd Akcja "Wisła", gdy około 150 tysięcy Ukraińców było w celu wynarodowienia przymusowo przesiedlonych na tereny północno-zachodniej Polski. Po raz kolejny zbrodnicza akcja miała miejsce za zgodą i wsparciem Kremla.

W ostatnim stuleciu Ukraińcy i Polacy w wyniku wzajemnych walk, zadali sobie ogromne straty. Potępiając zbrodnie popełnione przez obie strony konfliktu polsko-ukraińskiego, podkreślamy, iż oba kraje najbardziej ucierpiały w wyniku działań totalitarnego sytemu. Komunistyczne deportacje, które zapoczątkowała podpisana 70 lat temu umowa, doprowadziły do ostatecznego oczyszczania terenów Zachodniej Ukrainy z ludności polskiej i terenów wschodniej Polski z Ukraińców.

Przesiedlenia było jednym z instrumentów inżynierii społecznej, do której uciekały się sowiecka władze. Wśród ofiar, oprócz Ukraińców i Polaków byli również: Krymscy Tatarzy,  narody bałtyckie, narody Kaukazu. Deportacje są ważnym dowodem na zbrodniczą istotę systemu komunistycznego, który nie liczył się z ludzkim życiem. Reżim komunistyczny, tak jak wcześniej nazistowski, powinień być potępiony przez społeczność międzynarodową. I właśnie to Ukraińcy i Polacy, narody które w wyniku działań komunistów ponieśli największe straty oraz stawiali  najzacieklejszy opór, powinni zapoczątkować ten proces.

Заява Українського інституту національної пам'яті з нагоди 70-х роковин початку депортацій українців та поляків